Verkiezingen in Uganda

Beste lezers en bezoekers van deze site,

Vandaag is het een bijzondere en spannende dag in Uganda. Na vijf jaar zijn er weer verkiezingen. Het hele land heeft er maanden naar uitgekeken en de campanges zijn in alle hevigheid, maar gelukkig wel overwegend vredig, gevoerd. Dat was in het geheel niet vanzelfsprekend, daar er in september 2009 geweldadige opstanden in Kampala waren die op een vernietigende wijze in de kiem zijn gesmoord door de massaal opgetrommelde politie en militairen.
Ook nu wemelt het in het hele land en met name in de steden van politie en militair machtsvertoon. Op elke hoek van de straat vind je mensen in verschillende uniformen, die verschillende functies bekleden en bevoegdheden hebben. In Kampala ziet het al weken echt zwart (beter gezegd, groen, blauw en beige) van mannen in uniform. De tegenstanders van de huidige president ervaren het als zeer intimiderend, doch de huidige regering geeft aan dat het juist de veiligheid van de mensen vergroot.

Even ter verduidelijking door een kleine sprong in het verleden te maken; De huidige president Yoweri Kagutta Museveni is de opvolger van Obote die op zijn beurt Idi Amin had verdreven. Vanuit de bush heeft Museveni met zijn NRM beweging (National Resistance Movement) de macht in januari 1986 overgenomen en is sinds die tijd als dictatatoriaal president aan de macht. Bij zijn inhuldiging beloofde hij slechts 10 jaar aan de macht te blijven, maar zoals dat met de meeste leiders in Afrikaanse landen gaat, “macht smaakt altijd naar meer”. Van een één-partijen stelsel heeft Uganda nu een meer partijen stelsel. Het is dit jaar voor de tweede keer dat de Ugandezen dus politieke vertegenwoordigers kunnen kiezen van verschillende partijen. Op papier ziet dat er redelijk democratisch uit, maar in de praktijk is er sprake van dictatuur en hebben de andere partijen weinig tot niets te zeggen en heerst Museveni op alle fronten met zijn NRM.

Toch, en mede onder de meer ontwikkelde bevolking, zie je een snelle verandering opkomen. Men neemt niet meer blindelings aan wat de president belooft en zegt en velen stemmen nu zonder vrees voor de oppositie. Dit jaar doet Dokter Kiiza Besigyi als grootste rivaal van Museveni voor de derde keer mee aan de verkiezingen. Hij was gedurende de oorlog in de jaren tachtig de lijfarts van Museveni, maar voert nu alweer meer dan 15 jaar flink oppositie. 5 jaar geleden “won” Museveni met behulp van fraude en onregelmatigheden de verkiezingen met 59% en we zijn natuurlijk heel benieuwd wat de uitslag dit jaar wordt. Daarvoor moeten we na sluitingstijd (18.00 uur op 18 februari) nog minstens 48 uur wachten. In de opiniepeilingen ging Museveni aan de leiding met meer dan 69%, maar veel mensen durven uit angst er niet voor uit te komen dat ze voor de oppositie stemmen en zijn de opiniepeilingen dus niet echt betrouwbaar. Verder doen er nog 5 presidentskandidaten mee, maar die zullen geen enkele rol van betekenis spelen in de einduitslag, zo is de verwachting. Jammer want er zijn een paar goede kandidaten bij, maar zover is Uganda nog lang niet als het gaat om een echt democratisch proces.

De verkiezingen worden gehouden in 112 districten in Uganda en er zijn meer dan 23.500 stemlokalen. Nou ja, stemlokalen kun je het niet echt noemen. Men schermt een terrein af onder een boom of op het schoolplein en dat is de plek waar men gaat stemmen. Men stemt vandaag voor de president en 300 parlementsleden. Vervolgens volgen er nog een vijftal volgende verkiezingen waarbij men districtsleiders en dorpleiders kiest. Erg ingewikkeld en ik bespaar jullie de details. Mocht je geinteresseerd zijn dan wil ik er met plezier verder op ingaan.

Zijn het eerlijke en onafhankelijke verkiezingen? Volgens de president natuurlijk wel, maar als je bedenkt dat de landelijke kiescommissie, die het hele proces voorbereidt en organiseert, niet onafhankelijk is en gelieerd is aan de NRM, dan weet je al hoe laat het is. Zo zijn er volgens deze kiescommisie 13,9 miljoen kiezers. Dat is onmogelijk, daar zeker 60% van de bevolking (31 miljoen inwoners in totaal) jonger is dan 25 jaar, waarvan alleen al meer dan 8 miljoen lagere schoolkinderen zijn. Veel analfabeten op het platteland hebben zich niet geregistreerd. Er is dus sprake van vele spookkiezers, waar de oppositie helaas geen enkele grip op heeft.

De oppositie heeft vanwege al deze onrechtmatigheden besloten overal eigen mensen in te zetten om de verkiezingen van dichtbij te volgen. Ze willen zelfs hun eigen uitslag bekend maken, maar dat accepteren de kiescommissie en de president vanzelfsprekend niet. Dat zal dus nog spannend worden en hopelijk leidt het niet tot geweld.

Ik heb vanmorgen een rondje door ons dorp gemaakt, waar met een bevolkingsaantal van 22.000 mensen 5 stem”lokalen” zijn. Alles verliep prima en mensen stonden rustig in de rij te wachten. Slechts 30 tot 40 mensen stonden in verschillende rijen opgesteld, wat heel netjes is. In Luweero, waar Herbert heeft gestemd, waren de rijen aanmerkelijk langer, maar ook daar verliep alles redelijk rustig. Herbert had wel het gevoel dat de stemming onder de mensen heel anders is dan de vorige verkiezingen, maar dat moet natuurlijk verder nog blijken.

Hoe stemt men? Men sluit zich aan in de rij, men roept zijn/haar naam luid en duidelijk als men aan de beurt is. Vervolgens zoeken de medewerkers de naam met foto op het verkiezingsformulier en krijgt men een stembiljet. Hiermee gaat men naar een verderop geplaatste wasteil. Men legt het stembiljet in de wasteil en zet achter de “juiste” naam een vingerstempel (de analfabeten) of men vinkt het aan met een pen. Vervolgens vouwt men het stembiljet dubbel en stopt het in de gleuf van een plastic box, die als het goed is verzegeld is. Nu we inmiddels al een paar uur de TV aan hebben staan is duidelijk dat er wel heel veel onregelmatigheden zijn. Van niet ontvangen verkiezingsmateriaal, geen aanwezigheid van verkiezingspersoneel tot onverzegelde boxen. Maar wat vooral opvalt dat er heel veel mensen niet op de verkiezingslijst voorkomen en dus niet kunnen stemmen. Hoe daar verder op gereageerd gaat worden is dus afwachten geblazen.

Na 25 jaar aan de macht is Uganda onder de leiding van Museveni na alle interne oorlogen nu redelijk rustig en groeit de economie. Helaas profiteert daar de gewone man niet van en is de armoede nog steeds enorm. De corruptie is de laatste jaren behoorlijk toegenomen en lijkt zo vanzelfsprekend en wijdverspreid dan velen niet eens meer beseffen dat een leven zonder corruptie ook bestaat. Toch kiest de gewone man overwegend voor Museveni. Op de vraag waarom, is in bijna alle gevallen het antwoord “hij heeft ons vrede gebracht”. Dat er zoveel armoede en corruptie is neemt men dan verder voor lief. Of zoals een boda-boda (brommertaxi) driver het verwoordde; “Ja die corruptie, daar kunnen wij niets aan doen dat doen onze leiders”, zonder te beseffen dat hij door juist zijn stem als kiezer uit te brengen dit tij kan proberen te keren. President Museveni roept wekelijks dat er zero tolerance onder zijn bewind heerst wat betreft corruptie. Dit zijn voornamelijk woorden, maar voldoende voor vele mensen om hun leider te adoreren. Bovendien is er de angst om uit te komen voor het supporten van de oppositie, daar er sprake is van intimidatie. In een onlangs uitgegegeven overzicht van machtsverslavende dictators stond Museveni op plaats nummer 17, na Hugo Chavez van Venezuela. Er is helaas dus nog een lange weg te gaan op weg naar democratie in Uganda.

Gezien de oproer van anderhalf jaar geleden waren vele Bazunghu (blanken) toch wel huiverig voor wat ons te wachten stond. De Nederlandse ambassade in Kampala heeft dat goed opgepakt. Ze hebben ons als Nederlanders in Uganda allemaal geregistreerd. Iedereen is regelmatig geinformeerd in aanloop naar de verkiezingen. Uganda is door de Nederlandse ambassade opgedeeld in beheersgebieden, met elk een blokhoofd (ja sorry, maar zo noemt men dat) die ons verder voorbereiden op een eventuele evacuatie. Zelfs een aparte SMS dienst is in gebruik gesteld voor het geval dat dat nodig mocht zijn. Met verdere tips van de ambassade heb ik me nog geen moment onveilig gevoeld. Wel ben ik blij in Wobulenzi te zitten en niet in Kampala, waar de kans dat het escaleert groter is.


INMIDDELS IS HET ZATERDAG 19 FEBRUARI EN NA EEN LANGE STROOMSTORING PROBEER IK JULLIE VERDER VAN INFORMATIE TE VOORZIEN.

Na een tè lange TV stop vanwege de stroomuitval zijn we nu vandaag weer op de hoogte van de meest actuele situatie. De stem”lokalen” zijn gisteren om 17.00 uur gesloten en sommige vanwege alle onregelmatigheden om 18.00 uur. De verkiezingen zijn tot nu toe in vergelijking tot voorgaande verkiezingen vreedzaam verlopen.
Toch zijn er in steden elders in het land ongeregeldheden uitgebroken waarbij twee mensen zijn doodgschoten en verder is de algehele tendens dat vele mensen niet hebben kunnen stemmen omdat hun naam niet op de verkiezingslijst stond. Men heeft geen stemkaart hier en is volledig afhankelijk van een voorgedrukte verkiezingslijst die per woonplaats wordt opgesteld. Lekker vaag en daarom dat er ook zoveel over geklaagd wordt. Eén van de presidentskandidaten heeft daarom ook niet gestemd om te protesteren tegen de in zijn ogen “not free and fair elections”.Verder is het triest om te zien hoeveel militairen en politiepersoneel door de straten door het hele land marcheren. Erg intimiderend en men durft daarom de straat bijna niet op.

Zojuist zag ik op de TV een lange rij van zeker honderden militairen door de straten van Kampala marcheren. Op straat zie je voor Afrikaanse begrippen heel weinig mensen, ook hier in Wobulenzi. Sinds afgelopen donderdag zijn de scholen al dicht en ook de meeste winkels en zaken zijn gesloten. Veel producten zoals voedsel en benzine zijn veel duurder deze dagen, Vele zaken die aangevoerd moeten worden uit de havenstad Mombasa in Kenia, blijven daar liggen en men wacht op betere en veiliger tijden om ze naar Uganda te transporteren.

Tot nu toe (zaterdagmiddag 17.00 uur) zijn slechts 30% van de stemmen geteld. Men had beloofd de einduitslag na 48 uur te geven, maar het ziet er naar uit dat dat niet gehaald zal worden. De hele nacht hebben mensen op districtsniveau en veelal bij kaarslicht de stembiljetten verzameld en geteld. En dat gaat niet zo snel hier.

De tussentijdse uitslag is dat Museveni met overgrote meerderheid toch weer gaat winnen. Hij staat nu op meer dan 70 % van de tot nu toe getelde stemmen en zijn opponent op 23 %. Het ziet er dus naar uit dat alles gewoon verder gaat zoals voorheen. Had zelf toch wel een andere uitslag verwacht, zeker gezien de meer kritsiche noten van vele mensen in het land. Zijn rivaal Kiiza Besigyi geeft zo dadelijk een persconferentie om zijn mening over de verkiezingen te geven. Later willen zij dus ook hun eigen getelde uitslag bekend maken. Dat zullen nog spannende momenten worden. Maar met al dat militaire vertoon op straat zal elke uitbarsting direkt de kiem in worden gesmoord.

Erg intrigerend om van zo dichtbij de verkiezingen mee te maken in een Afrikaans land, te meer daar ik me er de afgelopen maanden behoorlijk in heb verdiept. Ik ben benieuwd wat jullie ervan meekrijgen in Nederland.

Ik hoop verder op een rustig vervolg en hoop ook vooral voor de bevolking in Uganda dat de mensen bij de volgende verkiezingen in 2016 toch meer besef hebben van wat er in dit land gebeurt. Maar met een setje schoolschriften en een paar schoenen heeft Museveni vele duizenden harten van de arme mensen op het platteland voor zich gewonnen en zo de uitslag van de verkiezingen veilig gesteld. Toch wil ik ook met een beschuldigende vinger wijzen naar het zogenaamde kritische buitenland. Men heeft de Ugandese regering gewaarschuwd toch vooral de mensen te berechten die verantwoordelijk zijn voor het beruchte CHOGM corruptieschandaal waarbij bekende politici voor miljoenen hebben gefraudeerd, daar anders economisch sancties niet zouden uitblijven. De deadline was oktober 2010, maar tot op heden is er niets gebeurd en lopen al die zakkenvullers nog vrij rond en hebben Europa en Amerika nog geen enkele sanctie uitgevoerd. Ja, zo is het wel heel makkelijk om “ondeugende” kinderen te belonen.

Maar goed, Uganda is ondanks al deze politieke perikelen een relatief vredig en veilig land met hartelijke en vriendelijke mensen. En dat is hetgeen wat mensen zo willen houden na decennia van burgeroorlogen. Met “door je mond te houden en het leven te leven zoals het is” neemt de doorsnee Ugandees genoegen en houdt zo president Museveni stevig in het zadel.

Heb nog nooit eerder zo’n lang politiek ovezicht geschreven. Maar het is intrigerend om het als inwoonster van dit land van zo dichtbij mee te mogen maken. Vandaar dat ik het graag met jullie wil delen.

Ik wens jullie nog een heel fijn weekend en terwijl jullie nog steeds winterse temperaturen hebben zitten wij al wekenlang in een zandbak vol zon, vanwege hitte en droogte. Erg vermoeiend en zelfs Gara en Louisa hebben er last van. Wat zal het een feest zijn als de douche in het luchtruim straks weer opengedraaid wordt. De voorspellingen zijn dat dat pas in mei het geval zal zijn. Laten we alsjeblieft hopen dat de meteorologen er goed naast zitten. Zeker wat betreft onze bananenplanten in onze farm.

Lieve groet,
Jita


postadres: Jita Veeman
c/o Kigoman Mixed Farm Ltd
P.O. Box 101
Luweero
Uganda
East-Africa

Emailadres: jitaveeman14@hotmail.com

Telefoon:
0900-1230081 - (even wachten) 00256702100202# (nummer snel draaien en afsluiten met een hekje) ( 10 cent per minuut vanuit Nederland)
of
0900-1230279 – (even wachten) 00256702100202# (9 cent per minuut)
Of
0900-4560409 – (even wachten) 00256702100202#

Let op? Kosten veranderen bijna wekelijks. Laatste cijfer van de telefoonnummers van de providers veranderen dan. Dit wordt ook aangegeven als men belt.