Onze bananenfarm en ander nieuws uit Uganda

Onze bananenfarm en ander nieuws uit Uganda

Wobulenzi, 18 oktober 2009


Lieve lezers,

Helaas is mijn voornemen om elke 2 à 3 weken een tekst op deze site te plaatsen dit keer niet gelukt. De leuke reden was dat we de afgelopen maand gezellig bezoek hadden van mijn vader en zijn partner


Nieuws uit Uganda:

Heb van verschillende mensen vragen gekregen over de onlusten in Kampala, de hoofdstad van Uganda, zo’n 4 weken geleden. Heb begrepen dat dit ook nieuws was op de Nederlandse TV. Zoals ik reeds een keer eerder heb vermeld leven er in Uganda wel meer dan 35 verschillende bevolkingsgroepen, stammen genaamd. Sommige stammen (tribes hier genoemd) hebben binnen de republiek Uganda een eigen koninkrijk. Buganda is daar één van en tevens ook de grootste. Nu wil het geval dat de Kabaka (=koning van Buganda) een bepaalde, volgens de overheid, omstreden plaats in Buganda wilde bezoeken. Om verdere vage redenen verboden de president en zijn regering dit bezoek, waardoor er onverwachts enorme rellen in Kampala uitbraken. Het gevolg: meer dan 16 doden en vele gewonden. Honderden mensen zijn, velen ten onrechte, opgepakt.
Museveni, de president, heeft dit waarschijnlijk niet voorzien, maar hij is gewaarschuwd dat hij een gevaarlijk spel speelt door stammen en hun koninkrijken niet te respecteren en zelfs tegen elkaar uit te spelen.

Die bewuste vrijdag toen het geweld uitbrak wilden wij net naar Kampala. Hoorden van een kennis in Kampala dat het veel te gevaarlijk was en hebben vervolgens via de TV alle vreselijke gebeurtenissen gevolgd. Heel beangstigend.
Op zulke momenten bekruipt me tevens de angst dat Museveni, die inmiddels al 23 jaar aan de macht is en ouder wordt, mogelijk ook de weg naar een allesoverheersende macht volgt zoals Mugabe. Laten we hopen dat dat niet het geval is.


Nieuws uit Nederland:

Twee weken geleden werd ik blij verrast met een email van de hoofdmeester van Mr. Croneschool in Oudemolen. (nabij mijn woonplaats Zeegse)
Hij schreef mij dat de leerlingen van zijn school (slechts zo’n 45 kinderen als ik het goed heb) gelopen en gerend hadden tijdens een sponsorloop voor onze school in Luwero. Onder slechte weersomstandigheden hebben de kinderen gerend voor wat ze waard zijn (en dat is heel wat!!!), nadat ze eerst van deur tot deur in het dorp om donaties hadden gevraagd.
Met grote trots laat ik jullie weten dat deze moedige kinderen maar liefst een bedrag van ongeveer 1500 Euro (ja, je leest het goed!!!!!) voor onze school hebben ingezameld. De tranen sprongen me van ontroering in de ogen. Wat een dappere en lieve kinderen daar in Oudemolen!!!! “Wij allen hier van Basajjansolo school zijn jullie heel erg dankbaar”.
Het vervolg op dit succesverhaal volgt later via deze site.


Kigoman Mixed Farm Limited:

Afgelopen 10 oktober hebben we het eenjarig bestaan gevierd van onze bananenplantage. Althans dat was de datum waarop we onze BV officieel hebben laten registeren.

Op 1 oktober is Herbert met 10 medewerkers, die we ver weg in Mbarara (330 km) hadden gevonden en geselecteerd, neergestreken op het land wat onze farm zou moeten worden. Toen was alleen de kavel van 10 hectare bekend en was alles zoals reeds eerder vermeld bush.
Wonende in geïmproviseerde tenten, gemaakt van zeil en takken, brak een zware tijd aan voor Herbert en zijn medewerkers. In ongeveer 2½ maand hebben de medewerkers alles ontgonnen met hakmessen en bijlen. Ongelooflijk en niet voor te stellen in onze Westerse samenleving.

Met de werkers hadden we helaas geen geluk en velen vertrokken zonder opgaaf van reden, terwijl we ze voor Ugandese begrippen goed behandelden door hen regelmatig uit te betalen en een bed, beddengoed, een wasteil, kookgerei en jerrycans met water te verschaffen. Zelfs hadden we ze een bedrag (bijna half maandsalaris) betaald om naar onze farm te komen. Veel te sociaal achteraf en ongeschoolde en zeer primitieve mensen weten dit soort gebaren totaal niet op waarde te schatten. Direct een goed leermoment voor ons om het anders aan te pakken.

De volgende hindernis die overwonnen moest worden was het tekenen van een leaseconstructie met de Jajjaa (=opa van Herbert), wat helaas heel moeizaam verliep en mij soms tot wanhoop bracht. Want zonder leaseconstructie kun je als buitenlandse investeerder geen verblijfsvergunning aanvragen en dus niet in Uganda verblijven. Na tussenkomst van andere familieleden kon het contract uiteindelijk toch worden ondertekend. Maar had het even helemaal gehad met Jajjaa!!!
Leuk detail: Toen mijn vader en Henny hier onlangs waren, werden we allen uitgenodigd voor een Ugandese maaltijd, waarmee Jajjaa zijn dank aan mij en mijn vader wilde uiten. Gaf mij het gevoel dat hij zich achteraf voor zijn moeilijke gedrag wilde verontschuldigen.

Herbert werkte inmiddels stug verder om het land op tijd klaar te krijgen voor het planten van de bananenstekken. Maar voor het zover was moesten de gaten 10.000 gaten (90 cm doorsnede en 60 cm diep), worden gegraven. Een onmogelijke opgave met onze 10, inmiddels nieuwe, medewerkers. Een graafmachine is hier onbetaalbaar en nog ongebruikelijk. Een kennis, die rozenboer is in Entebbe, bracht ons op het idee om gevangenen in te huren. Enfin, het verhaal is bekend voor lezers van deze site. Met behulp van gemiddeld zo’n 35 gevangenen zijn alle benodigde gaten, met de nodige vertraging vanwege slechte medewerking van de gevangenisleiding, er gekomen.

Vervolgens, inmiddels was het maart, hebben we vrachtwagens vol koeienmest in de holen verspreid om zodoende de vruchtbaarheid van de grond te verbeteren.

Het weer was ons in die tijd gunstig gezind, want in de planning stond dat we, tegelijk met de start van het regenseizoen, in maart klaar zouden moeten zijn. Dat hebben we niet gehaald, maar halverwege mei was het zover en konden de eerste bananenstekken de grond in en begon het ook net tegen die tijd te regenen. Ongepland goed getimed.
Midden in de nacht reed Herbert op zijn brommer met de vrachtwagens vol bananenstekken naar de farm. Een hectische, maar oh zo belangrijke tijd.

De dag dat Herbert opgelaten thuis kwam met het nieuws dat de eerste planten boven de grond kwamen zal ik niet vergeten. Weer een stap verder op weg naar een heuse bananenfarm in Uganda. (Wie had dat ooit gedacht dat dat nog zou gebeuren in mijn leven!!)

Je zou denken dat dan het werk wel zo’n beetje is gedaan en we rustig kunnen afwachten tot de bananen aan de bomen hangen. Nou, vergeet het maar.
Het land moest geploegd worden en van alle boomstronken worden ontdaan. Ook dit gebeurt allemaal handmatig en vergt zoveel tijd dat enkele jongens daar nog steeds mee bezig zijn.
Vervolgens moesten alle gaten van gras worden voorzien als grondbedekking om vocht vast te houden in de droge periodes. Een enorme klus, waarvoor we 20 vrouwen uit de buurt hebben ingehuurd.

Helaas was het regenseizoen van afgelopen voorjaar zeer kort, slechts één maand (normaliter zeker twee maanden) en moesten we dus al vrij snel de planten bewateren. We hebben veel onderzoek gedaan naar irrigatiesystemen, maar dit bleek allemaal veel te duur te zijn voor ons budget als startende ondernemer. Dus hebben we twee fietsen gekocht en reden twee medewerkers af en aan om jerrycans met water naar de farm te brengen over een afstand van zo’n 4 kilometer. Het water werd in vier grotere (220 liter) vaten gegoten, waarop vervolgens de dames met watergieters de jonge bananenplanten van water voorzagen. Ja, lach niet, maar met goedkope arbeidskrachten kun je dergelijke werkzaamheden nog uitvoeren. 50 jaar terug in de tijd, dat wel, voor onze Westerse begrippen.

Ondanks al deze inspanningen heeft 38% van de planten het niet gered. Een grote tegenslag, maar we moesten verder. De droogte van de afgelopen zomer was enorm. Maar als kinderen en ouderen in West-Uganda sterven van de honger en koeien bij bosjes neervallen in Zuid-Uganda kun je moeilijk klagen over enkele duizenden verloren gegane bananenplanten. Dit soort omstandigheden en situaties leert je snel te relativeren.

Gelukkig is begin september het tweede regenseizoen van dit jaar van start gegaan en valt er nog dagelijks regen. We hebben nieuwe, vervangende stekken geplant en die groeien heel goed.
Ter indicatie; de eerst geplante bananenstekken zijn nu planten van zo’n anderhalve meter hoogte. De farm begint er nu dus echt als een bananenplantage uit te zien.

Jammer is wel, dat het planten van speciale soorten bonen, die als grondbedekkers moesten dienen om het wieden te voorkomen, volledig is mislukt. De bij een agrarisch overheidsbedrijf gekochte bonen bleken 5 jaar oud te zijn. Daar mag je dan ook geen wonderen meer van verwachten. Herbert heeft vervolgens geregeld dat er nieuwe bonen kwamen. Maar het kwaad was al geschied doordat we veel extra uitgaven hadden zoals loon voor het planten (2x) en het wieden van het 10 hectare landoppervlak, want het onkruid stond alweer zeker 40 cm. hoog. Ik kon dit niet accepteren en heb het bedrijf gedwongen ons alle gemaakte kosten te vergoeden, daar ik anders naar de directie in Kampala zou stappen. Uganda geeft namelijk altijd aan, dat ze investeerders in de agrarische sector extra willen steunen. Heeft gelukkig geholpen en ze hebben ons de bijna 700 Euro onkosten vergoed. Pfff, moest wel even de vasthoudende bazin spelen.

Behalve de bananen hebben we inmiddels ook 10.000 ananassen gepoot die over hopelijk 2 jaar geoogst kunnen worden. Daarnaast heeft Herbert nog meer land ontgonnen (buiten het leasecontract om en dus voor hemzelf) waar hij cassave en mais verbouwt. Ook heeft hij een kippenren gebouwd en hebben we nu zo’n 20 kippen op de farm.

Onze 8 medewerkers die op de farm wonen, slapen in traditionele Afrikaanse hutten, wat er heel mooi uitziet. Verder hebben we een eco-toilet laten bouwen en is er een wasplaats. Ook zijn we nu een groentetuin aan het aanleggen, zodat de medewerkers naast de dagelijkse maispap met bonen in de toekomst ook vitamines tot zich kunnen nemen.
Ben van plan om onze farm ook als toeristische trekpleister aan te bieden. Is volgens mij erg interessant om een bananenplantage te zien, waar het favoriete nationale gerecht wordt verbouwd en we tevens heel bewust met de omgeving en de mensen omgaan. Hierover in de toekomst meer op deze site.

Rest mij nog mijn complimenten te geven aan mijn vriend Herbert die dit alles tot stand heeft gebracht en werkelijk een zeer goede manager is, waarin ik alle vertrouwen heb. Het is namelijk heel zwaar om een team van ongeschoolde werknemers aan te sturen, die veel zaken niet uitvoeren zoals jij dat wilt. Het is dan ook tevens een soort ontwikkelingsproject waarbij we de werknemers vele vaardigheden leren, zoals geld sparen, je werk plannen, overleggen met collega’s, sociale vaardigheden aanleren, etc. etc. De hele omgeving profiteert mee, daar de vrouwen uit de omgeving nu ook voldoende geld verdienen om hun kinderen naar school te laten gaan.

We hopen nu op een goede voortzetting van het bedrijf met vooral een niet te droge hete winter (december en januari zijn de heetste maanden van het jaar), zodat de bananen en andere gewassen goed kunnen groeien. We verwachten volgend jaar augustus te kunnen oogsten. Zou heel fijn zijn, want het is allesbehalve makkelijk om twee jaar zonder inkomsten een dergelijk bedrijf te runnen. Zonder de hulp van mijn vader hadden we dit anders nooit gered. Dank je wel lieve Pap!!!!


Beste lezers, de geplande twee pagina’s zijn weer behoorlijk overschreden. Er is nog veel meer te vertellen, maar dat bewaar ik voor een volgende keer.

Zo kunnen jullie binnenkort een bijdrage op deze site verwachten van mijn vader, die samen met zijn partnerHenny ons en Uganda hebben bezocht. Een hele leuke tijd, maar daarover later dus meer.

Lian en Erik, Susan, Anje, Grietel en Do, Papa en Henny, Jajja van Herbert, Hiske, Henske, Yael, Nannette, Inger en Obbert, Gepke, Petra en degenen die ik mogelijk vergeten ben, hartelijk dank voor jullie brieven, vakantiekaarten en verjaardagspost. Heel fijn om jullie post te ontvangen.
Dank ook aan al diegenen die mij belden, mailden of een SMS stuurden op mijn verjaardag, afgelopen 14 oktober. Was een echte Hollandse verjaardag vanwege jullie aandacht.

Graag wil ik jullie een fijne herfstvakantie toewensen. Heb begrepen dat het bij jullie al vriest en dat er in Oostenrijk in Gerlos, waar een vriendin woont, al een halve meter sneeuwt ligt.
( Ik zit hier met 29 graden te schrijven!)

Dank wederom voor jullie belangstelling en hopelijk gauw tot ziens op deze site.

Jita Veeman

Postadres: Jita Veeman / Herbert Kigobe
c/o Kigoman Mixed Farm Ltd
P.O. Box 101
Luweero
Uganda

Emailadres: jitaveeman14@hotmail.com

Telefoon: 09001230078- (even wachten) 00256772418180# (nummer snel draaien)
( 8 cent per minuut vanuit Nederland)

N.B. Ook geïnteresseerd in het steunen van het Basajjansolo scholingsproject in Luwero,
neem dan even contact met me op.